VÌ SAO CO ỦY QUYỀN KHÔNG THỂ THAY THẾ CO 3 BÊN?

Hiểu đúng bản chất để tránh “sập bẫy” khi khai báo xuất xứ

Trong thương mại quốc tế, CO (Certificate of Origin – Giấy chứng nhận xuất xứ) không chỉ là một tờ giấy hành chính, mà còn là chứng cứ pháp lý quan trọng để được hưởng ưu đãi thuế quan và đảm bảo tính minh bạch của giao dịch.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn nhầm lẫn giữa CO ủy quyền và CO 3 bên, thậm chí sử dụng sai loại CO – dẫn đến bị Hải quan từ chối thông quan, hoặc bác toàn bộ ưu đãi thuế FTA. Hãy cùng phân tích lý do vì sao CO ủy quyền hoàn toàn không thể thay thế CO 3 bên qua các góc nhìn pháp lý, kỹ thuật và nghiệp vụ.

1. Bản chất khác nhau giữa CO ủy quyền và CO 3 bên

1.1. CO 3 bên (Three-party CO) là gì?

Là loại CO áp dụng cho giao dịch có 3 thực thể ở 3 quốc gia khác nhau:

• Bên sản xuất (Producer) – tại nước xuất xứ hàng hóa
• Bên bán hàng (Seller/Exporter) – tại nước thứ ba (thường là trung gian thương mại)
• Bên nhập khẩu (Importer) – tại nước tiêu thụ hàng hóa

Ví dụ:
Công ty A (Trung Quốc) sản xuất hàng hóa → bán cho Công ty B (Hồng Kông) → Công ty B xuất khẩu sang Công ty C (Việt Nam).
CO Form E 3 bên sẽ thể hiện rõ cả nhà sản xuất, bên trung gian thương mại, và bên nhập khẩu – giúp đảm bảo tính hợp lệ và minh bạch của chuỗi cung ứng.

1.2. CO ủy quyền (Authorized CO) là gì?

Là loại CO do bên được ủy quyền (thường là nhà nhập khẩu hoặc công ty logistics) thay mặt cho nhà sản xuất đứng ra xin cấp CO. Điều này chỉ được phép nếu:

• Không có quốc gia trung gian trong giao dịch
• Hoặc hai bên nằm trong cùng một khu vực thương mại

 CO ủy quyền không thể hiện giao dịch ba bên, mà chỉ chứng minh xuất xứ hàng hóa từ một quốc gia.

2. Vì sao CO ủy quyền không thể thay thế CO 3 bên?

2.1.Không đáp ứng tiêu chuẩn về "xuất xứ có chứng minh trung gian"

• CO 3 bên chứng minh rằng hàng hóa có nguồn gốc hợp lệ, dù được xuất khẩu qua một quốc gia thứ ba.
• CO ủy quyền không thể hiện được bước trung gian này, dẫn đến thiếu tính minh bạch trong hành trình hàng hóa.

2.2.Vi phạm các quy định tại Hiệp định thương mại tự do (FTA)

• Trong các FTA như ACFTA (ASEAN – Trung Quốc), điều kiện để được ưu đãi thuế là CO phải thể hiện đúng bản chất giao dịch quốc tế, bao gồm cả bên trung gian.
• Nếu doanh nghiệp cố sử dụng CO ủy quyền thay cho CO 3 bên, Hải quan có quyền bác CO vì không phù hợp về hình thức và nội dung khai báo.

2.3.Rủi ro pháp lý và tài chính cao

• Nếu Hải quan xác minh và phát hiện CO ủy quyền sử dụng sai mục đích:
  •  Giao dịch có thể bị từ chối thông quan.
  •  Mất quyền được áp thuế ưu đãi (thuế nhập khẩu từ 0% → về mức MFN thông thường 10% hoặc hơn).
  •  Có thể bị truy thu thuế, xử phạt hành chính, thậm chí bị đưa vào “danh sách giám sát” các lô hàng sau này.

3. Khi nào được dùng CO ủy quyền – và khi nào thì không?

4. Những lưu ý “vàng” khi xử lý CO để không bị Hải quan bác

 Hiểu rõ bản chất giao dịch:
– Có trung gian thương mại? → Bắt buộc CO 3 bên
– Không có trung gian? → Có thể dùng CO thông thường hoặc CO ủy quyền

 Đảm bảo thông tin CO khớp với Invoice, Packing List và Hợp đồng
– Các ô [1], [7], [13] trên CO phải chính xác
– Nếu là CO 3 bên: bắt buộc tick ô số [13] – Third Party Invoicing

 Không tự ý chỉnh sửa hoặc thay đổi thông tin trên CO
– Nếu có sai sót, yêu cầu bên xuất khẩu xin lại CO mới
– Chỉnh sửa = bị bác CO ngay lập tức

 Làm việc với tổ chức cấp CO uy tín và hiểu quy định từng nước
– Mỗi quốc gia có tiêu chuẩn khác nhau về CO
– Trung Quốc có nhiều đơn vị cấp CO, nhưng không phải đơn vị nào cũng được Hải quan Việt Nam công nhận

5.Hãy sử dụng đúng loại CO – đúng tình huống

CO ủy quyền không phải là bản thay thế của CO 3 bên, vì nó không phản ánh được bản chất thương mại của các giao dịch quốc tế có yếu tố trung gian. Trong thời đại Hải quan tăng cường kiểm tra xuất xứ để ngăn chặn gian lận thương mại và chuyển tải bất hợp pháp, việc sử dụng sai loại CO có thể khiến doanh nghiệp trả giá đắt.

 Lời khuyên:

• Nếu giao dịch có yếu tố 3 quốc gia → Luôn yêu cầu CO 3 bên từ nhà cung cấp
• Nếu bên trung gian không thể hiện trong CO → Xem lại bản chất giao dịch và chuẩn bị giải trình
• Nếu cần tư vấn về cách phân biệt các loại CO phù hợp, hãy chuẩn bị mô tả giao dịch để được hỗ trợ chi tiết