THẾ GIỚI DẬY SÓNG TRƯỚC CHÍNH SÁCH THUẾ QUAN MỚI CỦA MỸ

Chính sách thuế quan mới mà Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố đã tạo ra một cơn địa chấn đối với nền kinh tế toàn cầu, buộc các quốc gia – từ những nền kinh tế lớn như Trung Quốc, Nhật Bản đến các đối tác chiến lược như Canada, Úc – phải nhanh chóng đưa ra phản ứng. Đây được đánh giá là sự thay đổi mạnh mẽ nhất trong chính sách thương mại quốc tế kể từ sau Thế chiến II.

1.Mỹ đảo chiều chiến lược thương mại: Bảo hộ trở lại

• Ngày 5/4, Mỹ chính thức áp thuế 10% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu, với một số quốc gia phải chịu mức thuế cao hơn – lên tới 50%. Tổng thống Trump tuyên bố chính sách này nhằm khắc phục tình trạng “mất cân bằng thương mại kéo dài và các hành vi thương mại không công bằng” mà Mỹ phải chịu đựng trong nhiều thập kỷ.
• Đáng chú ý, các quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Anh, Ấn Độ và thậm chí cả các đồng minh truyền thống như Úc và Canada đều nằm trong danh sách bị ảnh hưởng. Mức thuế “có đi có lại” đối với từng quốc gia cụ thể sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 9/4, kéo theo làn sóng phản đối và các biện pháp đối phó dồn dập từ các nền kinh tế hàng đầu thế giới.

2.Trung Quốc: Cảnh báo rủi ro hệ thống và sẵn sàng trả đũa

Là mục tiêu chính trong cuộc chiến thuế quan mới, Trung Quốc chịu mức thuế tổng cộng hơn 50% – bao gồm mức áp thuế bổ sung 34% trên cơ sở mức 20% đã áp dụng trước đó. Bắc Kinh phản ứng gay gắt, chỉ trích chính sách của Mỹ là “chủ nghĩa bảo hộ nguy hiểm” và đe dọa đáp trả bằng các biện pháp tương ứng.

Bộ Thương mại Trung Quốc nhấn mạnh: “Không có người chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại.” Trung Quốc cũng đang xem xét nhiều biện pháp trả đũa, bao gồm:

• Phá giá đồng Nhân dân tệ để hỗ trợ xuất khẩu.
• Siết chặt xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu chiến lược trong công nghiệp công nghệ cao.
• Áp thuế lên các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ như nông sản, ô tô.

Đặc biệt, việc Mỹ đóng lỗ hổng “de minimis” – cho phép hàng dưới 800 USD miễn thuế – sẽ giáng đòn mạnh vào các công ty thương mại điện tử Trung Quốc như Shein và Temu.

3.Châu Âu và Anh: Lo ngại sâu sắc về kinh tế – chính trị

3.1.Anh Quốc

Vương quốc Anh, mặc dù chỉ bị áp thuế 10% (thay vì 20% như dự đoán ban đầu), vẫn đối mặt với rủi ro kinh tế. Văn phòng Thủ tướng Keir Starmer thể hiện sự thận trọng, cho rằng chính sách này có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng và việc làm trong bối cảnh nền kinh tế Anh đang phục hồi yếu ớt sau Brexit và dịch COVID-19.

3.2.Liên minh châu Âu (EU)

Dù không được đề cập cụ thể trong lần công bố này, EU vẫn đang áp dụng các mức thuế trả đũa lên Mỹ từ các cuộc chiến thương mại trước đó. Các nhà lãnh đạo châu Âu dự kiến sẽ triệu tập một hội nghị khẩn cấp để đưa ra phản ứng chung.

4.Hàn Quốc: Phản ứng mạnh mẽ và lo ngại ngành công nghiệp ô tô

• Hàn Quốc – nền kinh tế lớn thứ tư châu Á – bị áp thuế 25% với hàng xuất khẩu sang Mỹ. Chính phủ nước này đã tổ chức họp khẩn cấp và tuyên bố sẽ có phản ứng "toàn diện".
• Ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt là các thương hiệu lớn như Hyundai và Kia, sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi thuế quan mới, đe dọa kim ngạch xuất khẩu hàng tỷ USD mỗi năm.

5.Nhật Bản: Bất bình và yêu cầu đối thoại

• Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đặt câu hỏi về tính công bằng của chính sách áp thuế đồng loạt. Bộ trưởng Công thương Nhật Bản Yoji Muto bày tỏ “sự tiếc nuối sâu sắc” và cho biết Tokyo đang xúc tiến các kênh đối thoại với Washington.
• Chỉ số Nikkei giảm mạnh 4% trong phiên giao dịch sau thông báo, phản ánh tâm lý hoang mang của thị trường.

6.Ấn Độ: Lặng lẽ xem xét nhưng không bỏ qua

• Ấn Độ bị áp mức thuế 26%, thấp hơn so với mức 52% mà nước này đang áp lên hàng Mỹ. Tuy nhiên, các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may và trang sức có thể chịu tổn thất nặng nề.
• Ngành dược phẩm – vốn là “át chủ bài” của Ấn Độ – vẫn được miễn thuế, cho thấy sự cân nhắc chiến lược từ phía Mỹ.

7.Úc & New Zealand: Đồng minh cũng không được ưu ái

7.1.Úc

Thủ tướng Anthony Albanese thẳng thắn chỉ trích động thái của Trump là “không phù hợp với một đồng minh chiến lược.” Dù chỉ chịu thuế 10%, ông nhấn mạnh rằng “một mức thuế có đi có lại phải là 0%, chứ không phải 10%.” Một số khoáng sản quan trọng từ Úc được miễn trừ, cho thấy vẫn còn không gian đàm phán.

7.2.New Zealand

Thủ tướng Christopher Luxon cảnh báo rằng chính sách thuế quan mới có thể gây tổn thất đến 900 triệu NZD cho các nhà xuất khẩu nước này và gián tiếp làm tăng chi phí cho người tiêu dùng Mỹ.

8.Canada & Mexico: Miễn thuế mới nhưng vẫn bị đè nặng bởi các thuế cũ

8.1.Canada

Dù được miễn đợt thuế mới, Canada vẫn phải gánh thuế 25% với thép, nhôm và ô tô. Thủ tướng Mark Carney tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả phù hợp và nhấn mạnh rằng: “Mối quan hệ đồng minh không thể dựa trên các biện pháp trừng phạt kinh tế.”

8.2.Mexico

Tổng thống Claudia Sheinbaum khẳng định không áp dụng chiến lược “ăn miếng trả miếng” mà sẽ công bố một chương trình kinh tế tổng thể nhằm thích ứng.

9.Đài Loan (Trung Quốc): Cú sốc với nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu

• Bị áp thuế 32%, Đài Loan dự kiến sẽ chứng kiến GDP sụt giảm tới 3,8%, theo Bloomberg. Chính phủ đã lên kế hoạch đối phó từ sớm bằng cách tăng nhập khẩu năng lượng từ Mỹ và giảm thuế với hàng hóa Mỹ để cân bằng cán cân thương mại.
• Đặc biệt, khoản đầu tư trị giá 100 tỷ USD của TSMC tại Mỹ được xem là “lá chắn thuế quan,” giúp ngành bán dẫn Đài Loan tránh khỏi cú sốc nặng nề.

10.Thái Lan: Kêu gọi đối thoại và đa dạng hóa thị trường

Chính phủ Thái Lan bày tỏ lo ngại sâu sắc về sức mua của người tiêu dùng Mỹ và khuyến khích các doanh nghiệp trong nước mở rộng sang các thị trường mới để giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào Mỹ.

11.Một kỷ nguyên thương mại mới và đầy biến động

• Chính sách thuế quan của chính quyền Trump đã thách thức trật tự kinh tế toàn cầu và kích hoạt làn sóng phản ứng chưa từng có từ các quốc gia trên thế giới. Trong khi một số nước lựa chọn đối thoại và mềm dẻo, thì nhiều nền kinh tế lớn đã bắt đầu lên kế hoạch cho các biện pháp đáp trả mạnh mẽ.
• Điều rõ ràng là: Thế giới đang bước vào một thời kỳ thương mại bất định, nơi quyền lực kinh tế không còn được định hình bởi các hiệp định tự do mà bởi các chiến lược bảo hộ đầy tính toán.