TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC XÂY DỰNG KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ LOGISTICS VIỆT NAM

1. BỐI CẢNH CHUNG: LOGISTICS – NGÀNH DỊCH VỤ CHIẾN LƯỢC TRONG KỶ NGUYÊN TOÀN CẦU HÓA

• Trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế và hội nhập sâu rộng, logistics đã vượt khỏi vai trò là dịch vụ hỗ trợ và trở thành một ngành kinh tế trọng điểm, đóng vai trò huyết mạch trong mọi hoạt động sản xuất, thương mại và xuất nhập khẩu của quốc gia. Đặc biệt, khi chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng phức tạp và dễ tổn thương, logistics không chỉ liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa mà còn là chìa khóa đảm bảo tính linh hoạt, khả năng phục hồi và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
• Tại Việt Nam, logistics đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong khoảng hai thập kỷ qua, ghi nhận mức tăng trưởng trung bình trên 12%/năm, đóng góp khoảng 4–5% GDP. Tuy nhiên, sự phát triển này phần lớn mang tính tự phát, thiếu chiến lược dài hạn, dẫn đến những hạn chế mang tính hệ thống như chi phí cao, kết nối hạ tầng yếu, thiếu nhân lực chuyên môn và ứng dụng công nghệ còn chậm.

2. HIỆN TRẠNG VÀ NHỮNG THÁCH THỨC ĐẶT RA CHO NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM

Mặc dù tiềm năng phát triển rất lớn, ngành logistics Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, cụ thể như:

• Chi phí logistics cao (ước tính chiếm khoảng 16–20% GDP), vượt xa mức trung bình toàn cầu;
• Hạ tầng giao thông – kho bãi – cảng biển phát triển chưa đồng bộ, còn phân mảnh theo từng vùng;
• Thiếu nhân lực chất lượng cao trong các mảng vận hành, quản trị chuỗi cung ứng, công nghệ thông tin;
• Doanh nghiệp logistics phần lớn là vừa và nhỏ, năng lực cạnh tranh còn yếu, khó kết nối vào chuỗi giá trị toàn cầu;
• Thiếu liên kết giữa doanh nghiệp logistics với doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu, khiến chi phí bị đội lên và hiệu quả bị giảm sút.

Những vấn đề nêu trên không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả của ngành mà còn gây cản trở cho tăng trưởng thương mại và xuất khẩu của cả nền kinh tế.

3. SỰ CẦN THIẾT PHẢI XÂY DỰNG KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ LOGISTICS

Việc xây dựng và triển khai một Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển ngành logistics là bước đi chiến lược nhằm:

• Khắc phục các điểm nghẽn và hạn chế hiện tại, từ đó cải thiện hiệu quả hoạt động logistics;
• Tạo định hướng phát triển rõ ràng, đồng bộ và nhất quán từ trung ương đến địa phương;
• Tăng cường vai trò điều phối, hỗ trợ của Nhà nước, đặc biệt trong công tác quy hoạch, đầu tư hạ tầng, chính sách ưu đãi và đào tạo nhân lực;
• Hỗ trợ doanh nghiệp logistics nâng cao năng lực cạnh tranh qua liên kết chuỗi, số hóa và quốc tế hóa dịch vụ;
• Tăng tính liên thông và khả năng thích ứng của chuỗi cung ứng quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh biến động toàn cầu ngày càng lớn (dịch bệnh, chiến tranh thương mại, biến đổi khí hậu…).

4. MỤC TIÊU CHIẾN LƯỢC CỦA KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG

Một Kế hoạch hành động bài bản và nghiêm túc cần hướng đến các mục tiêu chiến lược sau:

• Giảm chi phí logistics xuống dưới 15% GDP vào năm 2030;
• Tăng tỷ lệ sử dụng dịch vụ logistics thuê ngoài của doanh nghiệp sản xuất lên trên 50%;
• Phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng logistics, bao gồm: cảng biển, ICD, trung tâm logistics, mạng lưới kho bãi và giao thông kết nối;
• Tăng tỷ lệ doanh nghiệp logistics ứng dụng công nghệ số và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu;
• Hình thành các trung tâm logistics liên vùng gắn với hành lang kinh tế trọng điểm như Bắc Bộ, miền Trung và Đồng bằng sông Cửu Long.

5. TÁC ĐỘNG KỲ VỌNG VÀ Ý NGHĨA CHIẾN LƯỢC

Nếu được xây dựng khoa học, có tính khả thi và được triển khai đồng bộ, Kế hoạch hành động này sẽ tạo ra các tác động mang tính đột phá:

• Thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu bền vững, gia tăng tỷ trọng hàng hóa có giá trị gia tăng cao;
• Tăng cường nội lực của nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào bên ngoài trong vận chuyển và điều phối chuỗi cung ứng;
• Thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng, đặc biệt là các tập đoàn có yêu cầu cao về logistics;
• Đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics của khu vực ASEAN, từng bước hội nhập vào mạng lưới logistics toàn cầu;
• Góp phần thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội, phát triển bền vững và chuyển đổi số quốc gia đã được Đảng và Chính phủ xác định.

6. LOGISTICS – NỀN TẢNG CHIẾN LƯỢC CỦA PHÁT TRIỂN KINH TẾ HIỆN ĐẠI

• Logistics không chỉ là trụ cột của thương mại hiện đại mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững, hiệu quả và hội nhập sâu rộng của nền kinh tế Việt Nam. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, việc xây dựng Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics không còn là lựa chọn, mà là mệnh lệnh cấp thiết.
• Chỉ khi có một chiến lược rõ ràng, được triển khai nhất quán từ chính sách đến thực tiễn, từ trung ương đến địa phương, từ hạ tầng đến thể chế, logistics Việt Nam mới có thể bứt phá và trở thành lực đẩy cho sự thịnh vượng của quốc gia trong thế kỷ 21.