PHÂN TÍCH TOÀN DIỆN CƠ HỘI CHIẾN LƯỢC CHO DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM TỪ KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG PHÁT TRIỂN NGÀNH LOGISTICS ĐẾN NĂM 2025

• Kế hoạch hành động của Chính phủ nhằm phát triển năng lực cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng bền vững cho ngành logistics Việt Nam không chỉ là một định hướng ở tầm vĩ mô, mà còn là kim chỉ nam, là bản thiết kế chiến lược mà các doanh nghiệp logistics trong nước cần nghiên cứu kỹ lưỡng và vận dụng linh hoạt để mở rộng thị phần, nâng cao năng suất và từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
• Trong bối cảnh ngành logistics Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ dưới áp lực toàn cầu hóa, chuyển đổi số và yêu cầu giảm chi phí vận hành, bản Kế hoạch hành động này – gồm 60 nhiệm vụ cụ thể trải dài từ xây dựng thể chế, cải thiện hạ tầng, phát triển nhân lực, đến hỗ trợ doanh nghiệp – chính là chất xúc tác quan trọng cho sự phát triển chiến lược và toàn diện của khối doanh nghiệp logistics nội địa.
• Dưới đây là những khía cạnh then chốt mà doanh nghiệp logistics có thể và nên tận dụng một cách chủ động, sáng tạo và quyết liệt.

1. TẬN DỤNG LỢI THẾ TỪ MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ MỚI: NỀN TẢNG CHO TĂNG TRƯỞNG BỀN VỮNG

Một trong những nhóm nhiệm vụ quan trọng của Kế hoạch là rà soát, bổ sung, sửa đổi hệ thống pháp luật liên quan đến logistics theo hướng:

• Đồng bộ, minh bạch và ổn định lâu dài, tạo sự an tâm và giảm rủi ro cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước;
• Xóa bỏ các rào cản hành chính không cần thiết, đơn giản hóa thủ tục cấp phép và hoạt động dịch vụ logistics;
• Phân định rõ ràng chức năng quản lý nhà nước giữa các bộ ngành, tránh chồng chéo và gây cản trở cho doanh nghiệp.

Đối với các doanh nghiệp logistics, điều này không chỉ giúp giảm thiểu chi phí tuân thủ và nâng cao hiệu quả pháp lý trong vận hành, mà còn là cơ hội để định hình lại mô hình kinh doanh, mở rộng thêm các ngành nghề phụ trợ như dịch vụ chuỗi lạnh, kho ngoại quan, kiểm định, đóng gói... vốn trước đây còn nhiều giới hạn pháp lý.

2. KẾT NỐI HẠ TẦNG GIAO THÔNG – LOGISTICS – CÔNG NGHIỆP MỘT CÁCH TOÀN DIỆN VÀ KHOA HỌC

Trong các nhiệm vụ ưu tiên của Kế hoạch hành động, việc đầu tư phát triển đồng bộ hạ tầng logistics được đặt ở vị trí trung tâm, với mục tiêu kết nối hiệu quả giữa các vùng kinh tế trọng điểm, cụm cảng biển – sân bay – trung tâm logistics – khu công nghiệp.

Đối với doanh nghiệp logistics, đây là thời điểm vàng để:

• Tái cấu trúc lại mạng lưới vận hành, khai thác triệt để các trục giao thông chiến lược như đường cao tốc Bắc – Nam, hành lang kinh tế Đông – Tây, cảng biển nước sâu tại Hải Phòng, Cái Mép – Thị Vải, sân bay Long Thành…
• Đầu tư xây dựng hoặc thuê trung tâm phân phối, kho thông minh gần các điểm kết nối hạ tầng, tối ưu hóa hành trình vận chuyển và rút ngắn thời gian giao hàng;
• Phát triển logistics đa phương thức (intermodal), giảm lệ thuộc vào đường bộ và nâng cao hiệu quả vận hành nhờ khả năng kết hợp linh hoạt giữa đường sắt – thủy nội địa – biển – hàng không.

Đặc biệt, với xu thế phát triển logistics vùng (ví dụ: Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên), doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tận dụng chính sách khuyến khích đầu tư và hỗ trợ mặt bằng, tài chính từ địa phương.

3. CHỦ ĐỘNG THAM GIA CÁC SÀN GIAO DỊCH LOGISTICS – TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ KẾT NỐI GIỮA CUNG VÀ CẦU

Một nhiệm vụ cụ thể trong Kế hoạch là phát triển sàn giao dịch logistics quốc gia và tại các địa phương, hướng đến minh bạch hóa thị trường dịch vụ và tăng khả năng tiếp cận cho các bên liên quan.

Đây là cơ hội đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp logistics, bởi:

• Doanh nghiệp có thể giới thiệu toàn bộ danh mục dịch vụ, năng lực đội xe, kho bãi, giá cước theo tuyến và vùng đến các doanh nghiệp sản xuất, thương mại mà không cần mở rộng đội ngũ bán hàng;
• Cung – cầu dịch vụ được điều phối trên nền tảng số, giúp giảm hiện tượng xe rỗng, kho trống, đồng thời nâng cao hiệu suất sử dụng tài sản;
• Các doanh nghiệp mới thành lập hoặc có quy mô nhỏ có thể tận dụng nền tảng này để tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, mà không cần đầu tư lớn vào marketing hay mạng lưới đối tác truyền thống.

Về dài hạn, doanh nghiệp logistics nên chủ động nâng cấp năng lực công nghệ, chuẩn hóa thông tin và tích hợp API với sàn giao dịch để tự động hóa quy trình báo giá, nhận đơn và điều phối đơn hàng.

4. GIA TĂNG CƠ HỘI HỢP TÁC LIÊN KẾT NGANG VÀ DỌC TRONG CHUỖI GIÁ TRỊ LOGISTICS

Kế hoạch hành động cũng đề ra mục tiêu kết nối chặt chẽ giữa các doanh nghiệp logistics và doanh nghiệp chủ hàng, từ đó hình thành nên những liên minh chiến lược trong chuỗi cung ứng.

Điều này mở ra nhiều hướng phát triển cho doanh nghiệp logistics:

• Hợp tác với doanh nghiệp sản xuất trong lĩnh vực logistics theo đơn đặt hàng (contract logistics), từ lưu kho, gom hàng, đến phân phối theo lịch trình;
• Kết nối ngang với các doanh nghiệp logistics khác để hình thành mạng lưới chia sẻ năng lực kho, phương tiện vận tải, tài nguyên con người, nhất là trong mùa cao điểm;
• Phát triển mô hình dịch vụ 3PL – 4PL, từ cung cấp vận tải đơn lẻ sang tích hợp quản lý chuỗi cung ứng tổng thể cho khách hàng.

Để tận dụng hiệu quả xu hướng này, doanh nghiệp cần xây dựng năng lực quản trị dịch vụ khách hàng, hệ thống theo dõi đơn hàng real-time (TMS/WMS), và chuẩn hóa chỉ số đo lường hiệu suất (KPI).

5. TIẾP CẬN NGUỒN LỰC HỖ TRỢ TỪ CHÍNH PHỦ: ĐÀO TẠO, XÚC TIẾN, VỐN, CÔNG NGHỆ

Ngoài hạ tầng và thể chế, Chính phủ cũng sẽ triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thiết thực cho doanh nghiệp logistics trong giai đoạn tới:

• Chương trình đào tạo nhân lực logistics trình độ cao, kết nối doanh nghiệp với trường đại học, viện nghiên cứu, giúp nâng cao kỹ năng của đội ngũ;
• Hỗ trợ doanh nghiệp logistics tham gia hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước, nâng cao nhận diện thương hiệu;
• Ưu đãi tín dụng, miễn giảm thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ, kho thông minh, phương tiện tiết kiệm năng lượng, hướng đến phát triển logistics xanh và bền vững.

Các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu, đăng ký tham gia các chương trình này thông qua các đầu mối như Bộ Công Thương, VLA, VCCI, các Sở Công Thương địa phương.

6. KHÔNG ĐỨNG NGOÀI CUỘC – DOANH NGHIỆP PHẢI VÀO CUỘC

• Kế hoạch hành động của Chính phủ không phải là bản kế hoạch dành riêng cho cơ quan nhà nước, mà là kim chỉ nam định hướng toàn ngành, trong đó doanh nghiệp logistics chính là lực lượng trung tâm của quá trình triển khai và hưởng lợi.
• Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ các tập đoàn logistics quốc tế, chi phí logistics nội địa còn cao, chuỗi cung ứng toàn cầu liên tục biến động, doanh nghiệp logistics Việt Nam phải nhìn thấy trong Kế hoạch hành động này không chỉ là mục tiêu của quốc gia, mà còn là đòn bẩy cho chính sự sống còn và phát triển của mình.Cơ hội thuộc về những doanh nghiệp dám đổi mới, dám đầu tư và biết nhìn thấy chiến lược dài hạn từ những thay đổi ở cấp vĩ mô.