PHÂN TÍCH CHI TIẾT VÀ TOÀN DIỆN VỀ SỰ KHÁC BIỆT GIỮA ĐẠI LÝ HÀNG HẢI (NVOCC) VÀ DOANH NGHIỆP GIAO NHẬN (FREIGHT FORWARDER)

I. Giới thiệu tổng quan

Trong lĩnh vực vận tải quốc tế và logistics, hai khái niệm thường gây nhầm lẫn là đại lý hàng hải và doanh nghiệp giao nhận. Mặc dù cả hai đều tham gia vào quá trình tổ chức vận chuyển hàng hóa và có thể cung cấp các dịch vụ tương tự như tư vấn tuyến đường, đặt chỗ, phát hành chứng từ, nhưng về bản chất pháp lý, vai trò, chức năng, quan hệ với các bên liên quan và vị trí trong chuỗi logistics, hai loại hình này hoàn toàn khác nhau. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa đại lý hàng hải (Non-Vessel Operating Common Carrier – NVOCC) và doanh nghiệp giao nhận (Freight Forwarder) là điều thiết yếu để các doanh nghiệp xuất nhập khẩu lựa chọn đối tác phù hợp và tối ưu hóa hiệu quả chuỗi cung ứng quốc tế.

II. Khái niệm và vai trò của đại lý hàng hải (NVOCC)

• Đại lý hàng hải, hay còn gọi là hãng vận chuyển không sở hữu tàu (Non-Vessel Operating Common Carrier - NVOCC), là tổ chức trung gian chuyên đại diện cho các hãng tàu trong việc thực hiện các chức năng logistics liên quan đến vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Dù không sở hữu hay vận hành tàu biển, nhưng NVOCC đóng vai trò như một hãng tàu thứ cấp, có thể phát hành vận đơn đường biển riêng (House Bill of Lading – HBL), thương lượng giá cước, quản lý chỗ trên tàu, tổ chức đóng hàng và giao nhận theo từng lô hàng cụ thể.
• Các NVOCC thường ký hợp đồng dài hạn với các hãng tàu chính thức (VOCC – Vessel Operating Common Carrier), trong đó họ cam kết sẽ mang đến một khối lượng hàng nhất định mỗi năm. Đổi lại, họ được quyền truy cập mức giá cước ưu đãi, được phân bổ chỗ trước và linh hoạt lựa chọn tuyến vận tải. Chính vì vậy, NVOCC thường nắm trong tay thông tin giá cả, lịch trình vận chuyển của nhiều hãng tàu khác nhau, và có khả năng đề xuất nhiều phương án phù hợp cho các đối tượng khách hàng khác nhau.

III. Khái niệm và vai trò của doanh nghiệp giao nhận (Freight Forwarder)

• Doanh nghiệp giao nhận vận tải quốc tế – hay còn gọi là Freight Forwarder – là đơn vị làm nhiệm vụ tổ chức, điều phối và tối ưu hóa toàn bộ quá trình vận chuyển hàng hóa từ điểm xuất phát đến điểm đích theo yêu cầu của khách hàng (thường là chủ hàng). Họ là người đại diện cho khách hàng trong việc đặt chỗ với hãng tàu, làm thủ tục hải quan, giám sát bốc dỡ hàng, xử lý các vấn đề phát sinh về giấy tờ, bảo hiểm, lưu kho, đóng gói, kiểm định chất lượng,... Giao nhận có thể hoạt động ở nhiều phương thức vận tải: đường biển, đường hàng không, đường bộ, đường sắt hoặc kết hợp đa phương thức.
• Freight Forwarder làm việc trực tiếp với chủ hàng, nắm bắt chi tiết yêu cầu vận chuyển, tư vấn giải pháp tối ưu và sử dụng mạng lưới nhà cung cấp dịch vụ (bao gồm NVOCC, hãng tàu, hãng hàng không, công ty vận tải nội địa, kho bãi, hải quan,...) để thực hiện các công đoạn cần thiết.

IV. So sánh chi tiết sự khác biệt giữa đại lý hàng hải và doanh nghiệp giao nhận

V. Mối quan hệ giữa đại lý hàng hải và doanh nghiệp giao nhận

• Trong chuỗi cung ứng quốc tế, đại lý hàng hải và doanh nghiệp giao nhận không loại trừ lẫn nhau mà có mối quan hệ bổ sung và hỗ trợ. Doanh nghiệp giao nhận thường là khách hàng lớn của các NVOCC. Khi cần tổ chức vận chuyển một lô hàng đi nước ngoài, họ sẽ tìm đến NVOCC để mua chỗ trên tàu với giá cạnh tranh và lịch trình phù hợp, sau đó tích hợp dịch vụ này vào gói logistics trọn gói cho chủ hàng.
• Ngược lại, NVOCC cũng cần đến doanh nghiệp giao nhận để tiếp cận với nhiều khách hàng vừa và nhỏ mà họ không có nguồn lực để khai thác trực tiếp. Nhờ sự hợp tác này, NVOCC đảm bảo được lượng hàng hóa ổn định, còn giao nhận tối ưu được chi phí và dịch vụ cho khách hàng.

VI. Minh họa hình tượng hóa: NVOCC là người bán sỉ, Freight Forwarder là người bán lẻ

Một cách ví von phổ biến để phân biệt là xem NVOCC như nhà bán buôn dịch vụ vận tải đường biển, còn Freight Forwarder là nhà bán lẻ dịch vụ logistics. Cả hai đều tham gia vào thị trường vận chuyển hàng hóa, nhưng điểm khác biệt là ai tiếp xúc trực tiếp với khách hàng cuối và ai đứng trung gian trong chuỗi cung ứng.

• NVOCC mua dịch vụ vận chuyển với số lượng lớn từ hãng tàu và phân phối lại cho các doanh nghiệp giao nhận.
• Freight Forwarder mua dịch vụ từ NVOCC (hoặc trực tiếp từ hãng tàu) và cung cấp dịch vụ toàn diện cho chủ hàng.

Đại lý hàng hải (NVOCC) và doanh nghiệp giao nhận (Freight Forwarder) là hai mắt xích khác biệt nhưng không thể tách rời trong mạng lưới logistics quốc tế hiện đại. Hiểu rõ sự khác biệt này giúp các chủ hàng, doanh nghiệp xuất nhập khẩu có được lựa chọn đúng đắn khi tìm kiếm đối tác logistics, đồng thời giúp ngành logistics vận hành một cách hiệu quả, linh hoạt và tiết kiệm chi phí hơn. Trong xu thế toàn cầu hóa và số hóa chuỗi cung ứng, cả hai lực lượng này đều đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, mở rộng thị trường và đảm bảo sự thông suốt của dòng chảy hàng hóa quốc tế.